Complementair - De Acupunctuur neemt sinds de zeventiger jaren stilaan een vaste plaats in de Westerse samenleving. De toepassing van de "alternatieve" - of liever, complementaire - geneeswijzen is zover ingeburgerd in Europa dat nagenoeg in alle landen de autoriteiten de wettelijke situatie ervan willen normaliseren, ondanks de  tegenkanting van de gevestigde medische lobby die haar monopolie wil handhaven. Ziekteverzekeringsinstellingen nemen nu reeds zelf het initiatief om complementaire therapieën te vergoeden.

Binnen deze complementaire therapieën kan de Chinese Acupunctuur stoelen op een ervaring van zowat vierduizend jaar. Zij wordt nu nog toegepast op ongeveer een derde van de wereldbevolking. Moeilijk om dit als placebo weg te wuiven. Reeds in de zeventiger jaren publiceerde de Wereld Gezondheid Organisatie een lijst ziekten waarvoor de Acupunctuur effectief bleek te zijn en in 1991 stelde dezelfde WGO een internationale standaard op voor de namen van de acupunctuurmeridianen en -punten. Zelfs de wetenschappelijke geneeskunde kan de effectiviteit van de Acupunctuur, op het veld zowel als in wetenschappelijke studies, niet meer naast zich neerleggen. Dat dit onderdeel van de Chinese geneeskunde niet beperkt blijft tot pijnbestrijding en stoppen met roken is nu wellicht ongeveer bij iedereen doorgedrongen.

Oud / Nieuw - Hoe meer onze "jonge" westerse geneeskunde zich verfijnt, hoe meer subtiele onderzoeksmethoden aan het licht brengen wat er achter de fysiologie en biochemie van het menselijke lichaam schuilt en hoe dichter wij komen bij wat de essentie vormt van de Chinese geneeskunde en Acupunctuur: de Energie.

Opmerkelijk is hoe de oude "energetische" theorieën van de chinezen nauw aansluiten bij de modernste wetenschappelijke opvattingen. De Yin Yang dialectiek is nagenoeg te identificeren met de theorie over de dualiteit materie-energie van de moderne fysica. Onze westerse embryologie bevestigt de traditionele Chinese Orgaankoppelingen. Zelfs in de moderne immunologie herkent men een weerspiegeling van wat in de oude Chinese teksten beschreven staat over de productie in het lichaam van de "verdedigingsenergie". Bovendien bieden deze traditionele theorieën hier bijzondere inzichten die hun steentje kunnen bijdragen bij het vatten van de werking van het immuunsysteem, zowel als bij de behandeling ervan.

Immuunsysteem - Het is trouwens opvallend hoe de Acupunctuur, zelfs gericht op één bepaalde aandoening, niet alleen die aandoening effectief verhelpt, maar bovendien een duidelijke verbetering meebrengt van de algemene toestand en de weerstand van de patiënt. Dit komt omdat de traditionele Chinese Acupunctuur niet symptomatisch kàn werken, vermits zij juist steunt op de samenhang van alle functies in het organisme. De Acupunctuur brengt een regulatie in actie die zich doorzet via het mesenchym (of embryo-weefsel, het ongedifferentieerde bindweefsel waar de fascia en tenslotte alle organen en lichaamsdelen uit ontstaan) dat alle delen van het organisme verbindt als in een ononderbroken netwerk. De moderne immunologie beschouwt dit mesenchym-netwerk als het belangrijkste element van het immuunsysteem. Doorheen dat netwerk circuleert de energie, zeg maar: de informatie.

Meridianen - Dit netwerk hebben de chinezen synthetisch herleid tot het Meridiaanstelsel, het energiecircuit met acupunctuurpunten erop, van waaruit het systeem kan bijgestuurd worden. Sommige van die punten komen precies overeen met westerse anatomische gegevens, bijvoorbeeld wanneer zij via de segmentatie van het zenuwstelsel overeenkomen met de interne organen. Voor de actie van vele andere punten heeft men echter niet noodzakelijk een westerse verklaring gevonden, maar dat zal de Chinese geneeskunde een zorg wezen: zij biedt zelf alle nodige inzichten om op een logische manier informatie te corrigeren en om te gaan met de meeste aandoeningen.

Doeltreffend - De effectiviteit van de Acupunctuur bijvoorbeeld, is juist het grootst daar waar die van de westerse geneeskunde tekort schiet. De zogenaamde functionele klachten hebben meestal geen "westerse" verklaring en worden vaak afgedaan als "psychosomatisch" (1). Ze maken echter wel de twee derden uit van de klassieke huisartsenpraktijk. Deze klachten worden dan maar met verdoving zoet gehouden, totdat ze uiteindelijk erg genoeg worden om meetbaar te zijn. De meeste van deze “energetische" klachten - in het bijzonder ook de psychosomatische - kunnen echter door de logica van de Chinese energetische diagnose verhelderd worden en bij middel van de Acupunctuur eenvoudig opgelost.

In meer ernstige aandoeningen biedt de Chinese geneeskunde dikwijls inzichten die nieuwe uitwegen kunnen openen, eventueel naast de noodzakelijke klassieke behandeling. Ver van tegenstrijdig te zijn kunnen dus beide geneeskundes integendeel mekaar goed aanvullen. Acupunctuur kan ook bij zwaardere aandoeningen zorgen voor een beter algemeen functioneren, fysisch en psychisch, dus meer comfort en snellere genezing. Bovendien gebruikt de Chinese geneeskunde een eenvoudige en beeldrijke terminologie die voor de patiënt begrijpelijk is en hem meer inzicht verschaft in zijn ziekte, meer inzage in zijn genezingsproces en dus meer mogelijkheid tot actieve deelname.

(1) De psychosomatiek is de invloed van de geest (psyche) op het lichaam (soma)

De Acupunctuur en de Kruidengeneeskunde vormen de belangrijkste toepassingen van de zogenaamde officiële "Traditional Chinese Medicine" (TCM). Deze geneeskunde steunt - zoals elke andere - op cultuurgebonden denkpatronen, waarvan het Taoïsme en de Yin Yang filosofie de historische basis vormen. De Chinese acupunctuur en kruidengeneeskunde hebben dus hun theoretische achtergrond gemeen. Verder evolueerden beide geneeswijzen vrij onafhankelijk van elkaar.

Extern / Intern - De acupunctuur mag beschouwd worden als de pijler van de "externe" geneeswijzen en de kruidengeneeskunde als de belangrijkste "interne" geneeskunde. Dit is niet enkel een allusie op de techniek zelf, maar ook op de gerichtheid: de acupunctuurnaalden werken via het meer externe meridiaanstelsel op de eerste plaats op meer externe aandoeningen, terwijl de ingenomen kruiden voornamelijk gericht zijn op interne syndromen. Beide therapieën hebben in de loop der geschiedenis specifieke ontwikkelingen gekend en gaven ontstaan aan diverse andere technieken. Zo ontstonden als externe behandelingen naast de acupunctuur massage- en manipulatietechnieken zoals de Tuina in China en de Shiatsu in Japan. Als interne geneeskunde ontwikkelde zich naast de kruidengeneeskunde een vrij uitgebreide dieetleer.

In de laatste 200 jaren ging de interne geneeskunde (kruidenleer) in China meer en meer invloed uitoefenen op de (externe) acupunctuur, bij zover dat de TCM acupunctuur tegenwoordig meer aandacht heeft voor de interne geneeskunde, in tegenstelling met de Japanse acupunctuur die traditiegetrouw meer een externe meridiaanbehandeling gebleven is.

Acupunctuurtechnieken - De traditionele acupunctuur omvat verschillende naaldtechnieken, moxa (verwarming van punten of zones door middel van het branden van gedroogd bijvoetkruid), cupping (het plaatsen van zuignappen) en het gebruik van het naaldhamertje.

Naast de lichaamsacupunctuur werden in de laatste 30 jaren ook nog schedelacupunctuur, handacupunctuur, ooracupunctuur, en andere microsystemen ontwikkeld, al dan niet met uitheemse inbreng.

In de laatste decennia ontwikkelden zich bovendien zowel in China als in de VS en Europa tal van variaties op de acupunctuurtechniek, zoals apparaten om punten op te sporen en te stimuleren met elektrisch stroom, infrarode straling, magnetische golven en laser; of meetapparatuur voor punten en meridianen zoals de Kirlianfotografie, de Voll, de Vega en de Mora methodes.